Czy katar to już zapalenie zatok przynosowych?

Katar pojawia się na skutek zapalenia błony śluzowej nosa. W wyniku stanu zapalnego dochodzi do zwiększonej produkcji nadmiernej ilości wydzieliny. Wydzielina ta może wypływać na zewnątrz z jam nosa, ale również spływać po tylnej ścianie gardła. Podrażnia następnie znajdujące się tam receptory kaszlu i wywołuje kaszel. Pojawia się najczęściej z powodu infekcji wirusowej. Cechuje się: obecnością wydzieliny w nosie, kichaniem, swędzeniem śluzówki nosa, uczuciem zatkanego nosa.

Ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych jest niczym innym jak przeziębieniem z towarzyszącym katarem. W jego przebiegu pojawia się przede wszystkim wydzielina z nosa (katar), uczucie zatkania nosa i / lub katar, dodatkowo ból głowy/ twarzy, ograniczenie albo utrata węchu.

U dzieci może pojawić się dodatkowo kaszel w dzień lub w nocy. Katar jest głównie przedni, bez ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła czy utraty węchu, które występują stosunkowo rzadko u najmłodszych pacjentów.

Według najnowszych Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa (EPOS 2020) ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych zostało sklasyfikowane jako przeziębienie wraz z objawami takimi, jak właśnie katar. Można więc powiedzieć, że zwykły katar to już zapalenie zatok przynosowych.

Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych opisywane w dokumencie EPOS 2020 określane jest jednym słowem jako Rinosinusitis, bowiem błona śluzowa jam nosa i zatok przynosowych tworzy fizjologiczną całość i każde ostre zapalenie błony śluzowej nosa obejmuje także zatoki oraz odwrotnie.

W przebiegu choroby dochodzi przede wszystkim do uszkodzenia nabłonka rzęskowego, uwolnienia substancji inicjujących zapalenie (cytokin prozapalnych), obrzęku błony śluzowej oraz wzrostu liczby i aktywności komórek kubkowych produkujących gęsty śluz. Upośledzenie drożności ujścia zatok oraz naturalnego mechanizmu oczyszczającego drogi oddechowe (transportu śluzowo- rzęskowego) prowadzi do zalegania wydzieliny w zatokach. Skutkiem tego procesu jest m.in. katar, zatkany nos, uczucie rozpierania twarzy czy ból głowy, na który skarżą się niekiedy pacjenci.

Jak pozbyć się kataru?

Mówi się, że katar nieleczony trwa tydzień, a leczony 7 dni. Nie do końca jest to prawda, gdyż ostre zapalenie zatok może utrzymywać się nawet do 12 tygodni, a przewlekłe zapalenie zatok nawet dłużej. Mogą mieć one jednak różny przebieg i nasilenie.

W leczeniu kataru stosuje się leki, których mechanizm działania polega na łagodzeniu objawów poprzez zmniejszenie ilości wydzieliny, zmniejszenie obrzęku, działanie przeciwzapalne, czy usuwanie zalegającej wydzieliny (oczyszczanie nosa).

Ciekawą opcję leczenia stanowią wieloskładnikowe leki roślinne zawierające ekstrakty, których mechanizm działania jest złożony. Ich skuteczność została potwierdzona w badaniach klinicznych. Mogą być stosowane zarówno same w pierwszych objawach, takich jak katar, zatkany nos oraz mogą być łączone z innymi lekami stosowanymi w objawach przeziębienia. Posiadają one wysoki profil bezpieczeństwa.